Uluslararası Boşanma Davası

Uluslararası boşanma davası, eşlerden en az birisinin yabancı olduğu boşanma davalarıdır. Globalleşen dünya düzeni gereği insanların başka milletlerden insanlarla ilişkileri ve farklı ülke vatandaşları arası evlilikler artmıştır. Bunun sonucu olarak da farklı ülke vatandaşı olan yabancı kişilerin evlenmesi ve boşanmasında artışlar olmuştur. Taraflardan birinin Türk vatandaşı olmadığı veya yabancılık unsuru olan uyuşmazlıkların Türkiye’de çözümlenmesi mümkün olabilmektedir. Yabancılık unsurundan kasıt eşlerden birinin Türk olmaması, çifte vatandaş olması, yabancı ülkede evlenilip Türkiye’de yaşanması gibi durumlardır. Örneğin taraflardan birinin Alman birinin Türk olması durumunda ya da taraflardan ikisinin de Alman olup Türkiye’de yaşamaları gibi eşlerden birinin ya da ikisinin de yabancı olduğu durumlarda boşanma davası Türkiye’de açılabilecektir.

Uygulanacak Hukuk

Açılan anlaşmalı boşanma davası veya çekişmeli boşanma davasında uygulanacak hukukun belirlenmesi gereklidir. Boşanma davasının tarafları Türk vatandaşıysa hakim Türk Medeni Kanunu’nu uygulayacaktır. Yabancılık unsuru içeren boşanma davalarının Türk mahkemelerinde görülmesi durumu söz konusu olduğunda ise bakılması gereken hükümler Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun adlı yasada yer almaktadır. Hakim, yabancı unsurlu bir boşanma davası önüne geldiğinde direkt Türk Hukuku hükümlerini uygulamayacaktır. Zira bahsi geçen kanunda yer alan boşanma maddesine göre uygulanacak hukuku tespit etmek için üç hususa dikkat etmek gerekmektedir.

• Eşlerin müşterek milli hukuku,
• Eşlerin müşterek milli hukuk yoksa müşterek mutad (olağan) meskenin bulunduğu yer hukuku,
• Müşterek mutad mesken de yoksa Türk Hukuku uygulanacaktır.

Dolayısıyla Türk mahkemelerinde yabancılık unsuru içeren bir boşanma davası mevcutsa kanuna göre uygulanacak hukuku tespit etmek için önce eşlerin müşterek milli hukuku olup olmadığına bakılır. Örneğin taraflardan biri Türk vatandaşı diğeri ise Türk ve Alman olmak üzere çifte vatandaş, bu durumda müşterek milli hukuk olarak Türk hukuku uygulanacaktır. Eğer müşterek milli hukuk yoksa müşterek mutad meskenin bulunduğu yer önem arz edecektir. Eşlerin ikisinin de Alman vatandaşı olması fakat beraber Türkiye’de yaşamaları veya eşlerin ikisinin de farklı ülke vatandaşı (birinin İtalyan birinin İngiliz) olmaları ve yine diğer örnekte olduğu gibi Türkiye’de yaşamaları durumunda Türk Hukuku uygulama alanı bulacaktır. Son olarak bunların da bulunmaması durumunda kanun Türk Hukuku’nun uygulanacağını söylemektedir. Yargıtay’ın eşlerin ikisinin de Alman vatandaşı olduğu bir boşanma davasında uygulanacak hukukla ilgili verdiği karara aşağıda yer verilmiştir.

• ‘’Tarafların ikisinin de dava tarihi itibari ile Alman vatandaşı oldukları anlaşılmaktadır. Buna göre asıl ve birleşen davalar, tarafları bakımından “Yabancılık” unsuru taşımaktadır. Bu durumda davada uygulanacak hukuk, 5718 sayılı Kanun hükümlerine göre tespit edilecektir (5718 s. MÖHUK m. 1). Bu kanuna göre, boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümleri, eşlerin müşterek milli hukukuna tabidir. (MÖHUK m. 14/1 ) Hakim, Türk kanunlar ihtilafı kurallarını ve bu kurallara göre yetkili olan yabancı hukuku, tarafların bu hususta bir isteği olup olmadığına bakmaksızın resen uygulamak zorundadır (5718 s. MÖHUK m. 2/1). Taraflar Alman vatandaşı olduklarına göre boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümlerinde yetkili hukuk müşterek milli hukukları olan Alman hukukudur.’’ (Yargıtay 2. HD. 2021/2438 E. 2021/4628 K.) Yine aynı yönde karar için Yargıtay’ın 2.HD. 2019/4761 E. 2019/10295 K. – Yargıtay 2.HD. 2016/7438 E. 2016/11110 K. sayılı kararlarına bakılabilir.

Velayet Konusu

Boşanma davasında uygulanacak hukukun kapsamına boşanmanın sebebi ve koşulları, bunlara ilişkin dava açma süreleri ve boşanmadan kaynaklanan maddi manevi tazminat talepleri ile boşanmanın sonuçlarına ilişkin hususlar girmektedir. Eşlerin ortak çocukları varsa velayet ve velayetle ilgili meseleler boşanma davasının sonuçlarından en önemlisi olarak görülmektedir. Kanunda açıkça belirtildiği üzere velayet konusunda uygulanacak hukuk yine boşanma davasında uygulanan hukuk olacaktır. Belirtmek gerekir ki yabancı hukuklarda müşterek yani ortak velayet uygulaması bulunmaktadır. Buna göre pek çok ülkede çocuğun velayeti boşanan eşlere müşterek olarak verilebilmektedir. Yargıtay yabancı hukuklardaki müşterek velayet uygulamasını Türk kamu düzenine aykırı gördüğü için Türk Hukukunda müşterek velayet uygulaması bulunmamaktadır. Ayrıca belirtmek gerekır ki kimi durumlarda eşlerden birisinin velayet hakkını kötüye kullanıp çocuğu kendi ülkesine kaçırdığı yanı durumlarla da sıklıkla karşılaşılmaktadır.  Bu konuyla ilgili olarak uluslararası çocuk kaçırma ve velayet başlıklı makalemiz incelenebilir.

Nafaka ve Diğer Konular

Yine boşanmada eşler arasındaki nafaka talepleri de boşanmaya uygulanacak hukuka tabi olacaktır. Önemli bir nokta olarak MÖHUK’ta yer alan boşanma maddesinde yer alan hükme göre boşanma davası esnasındaki geçici tedbir taleplerine Türk hukuku uygulanır. Başta aile hukuku olmak üzere uygulanacak olan yabancı hukukun Türk kamu düzenine aykırı olmaması gerekmektedir. MÖHUK madde 5 ‘’Yetkili yabancı hukukun belirli bir olaya uygulanan hükmünün Türk kamu düzenine açıkça aykırı olması halinde, bu hüküm uygulanmaz; gerekli görülen hallerde, Türk hukuku uygulanır.’’ Somut olayda uygulanacak yabancı hukuk kamu düzeni açısından tahammül edilemez bir sonuç doğuracaksa yabancı hukuk kuralının Türk kamu düzenini ihlal etmiş olacak dolayısıyla uygulanmayacaktır. Örneğin boşanma yasağı öngören veya eşler arasında cinsiyet ya da ırk gibi sebeplerle ayrımcılık düzenlemeleri olan bir yabancı hukuk kuralının Türk kamu düzenine aykırı olmasından dolayı Türk mahkemelerinde uygulanması mümkün olmayacaktır.

Boşanma Avukatı

Uluslararası boşanma davalarında çalışılacak avukatın özellikle İngilizce biliyor olması yabancı belgelerin ve yazışmaların yapılabildiği bu tür davalarda avantaj sağlayacaktır. Hukuk İngilizcesine hakim olan boşanma avukatı kadrosuyla 20 yıldır boşanma davalarına bakan ve çok sayıda uluslararası boşlanma davası takip etmiş büromuzdan bu alanda destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.