Telif Hakkı Kapsamında Erişim Engelleme

İnternette artan içerikler nedeniyle telif hakkı ihlalleri son dönemlerde daha sık gündeme gelmektedir. Ayrıca Türkiye’de yayıncı kuruluşlar özellikle dizi yayınlayan siteler hakkında yasal işlem başlatmaktadır. Bu kapsamda yapımcılar veya yayıncılar 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ek madde 4 kapsamında şikayet başvurusu yapmaktadırlar. Telif hakkı ihlali yaptığını düşündükleri internet siteleri hakkında savcılıklardan tedbir istemektedirler. Yayıncı kuruluşlar şikayet başvurusu içeriğinde erişimin engellenmesini talep etmekte ve bazı savcılar da bu talebi kabul edip erişim engelleme kararı vermektedir. Hatta verdikleri kararının uygulanması için kararı Erişim Sağlayıcıları Birliğine (ESB) gönderdiklerini gözlemliyoruz.

Ancak mevzuatta telif hakkı nedeniyle erişim engelleme kararı verilmesinin hukuken mümkün kılan bir düzenleme yoktur. Bu kapsamda verilen erişim engelleme kararının savcılık tarafından verilip ESB’ye gönderilmesinin hukuken imkansız olduğunu düşünüyorum. Öncelikle şunu tespit edelim, telif hakkı ihlali mevzuatta yer alan erişim engelleme kararı verilebilecek durumlar arsında bulunmamaktadır. Dolayısıyla Milli Piyango erişim engelleme veya Sağlık Bakanlığı erişim engelleme gibi düzenlemeler telif hakkı bakımından mevcut değildir. Ayırca 5651 Sayılı Kanun’daki gibi müstehcenlik suçu nedeniyle erişim engelleme türü de söz konusu değildir.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) ve Erişim Engelleme

Peşinen ifade edeyim, telif hakkı ihlali nedeniyle internet sitelerine erişim engellenmesine prensip olarak karşı değilim. Hatta emek sömürüsü yapan, başkalarının fikri mülkiyet hakkı ihlal eden sitelere hukuki yaptırım uygulanmasını destekliyorum. Nitekim başkalarına ait fikri hakları içeren eserlerin izinsiz kopyalayıp yayınlanması hukuken ve ahlaken doğru değildir. Ancak güncel mevzuatımızın telif hakkı ihlali nedeniyle erişim engelleme kararı verilmesine olanak tanımamaktadır. Bu sebeple kanunları yorum yoluyla zorlamak yerine kanunlarda bazı değişiklikler yapılması gerektiği görüşündeyim. 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında internet sitelerine erişim engelleme kararı verilmesinin niçin hukuken mümkün olmadığını açıklamaya çalışayım:

Telif Hakkı İhlali Nedeniyle 5651 Sayılı Kanun Kapsamında Erişim Engelleme Kararı Verilemez

5651 Sayılı Yasa‘nın 8. maddesi, erişim engelleme kararı verilebilecek katalog suçları tek tek saymış olup, telif hakkı ihlali suçu bu katalog suçlar arasında yoktur. Ayrıca telif hakkı ihlali iddiası, kanunun 9. maddesinde belirtilen kişilik hakları ihlali kapsamına da girmemektedir. 5651 Sayılı Kanun kapsamında erişim engelleme kararı prensip olarak sulh ceza hakimlikleri tarafından verilmektedir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcılık tarafından erişim engelleme kararı verilebilmektedir. Ancak verilen kararın 24 saat içinde hakim onayına sunulması gerekmektedir. Ancak uygulamada cumhuriyet savcılıkları tarafından telif hakkı ihlali nedeniyle verilen erişim engelleme kararlarının hakim onayına sunulmadan Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilmektedir. 5846 Sayılı Kanun kapsamında internet sitelerine erişim engelleme kararı verilmesi de hukuken mümkün değildir. Nitekim erişim engelleme kararına dayanak gösterilen 5846 Sayılı Kanun’un Ek 4. maddesi şu şekildedir:

5846 Sayılı Kanun’un Ek 4.

“Dijital iletim de dahil olmak üzere işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla servis ve bilgi içerik sağlayıcılar tarafından eser sahipleri ile bağlantılı hak sahiplerinin bu Kanunda tanınmış haklarının ihlali halinde, hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlale konu eserler içerikten çıkarılır. Bunun için hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlalin durdurulmasını ister. İhlalin devamı halinde bu defa, Cumhuriyet savcısına yapılan başvuru üzerine, üç gün içinde servis sağlayıcıdan ihlale devam eden bilgi içerik sağlayıcısına verilen hizmetin durdurulması istenir. İhlalin durdurulması halinde bilgi içerik sağlayıcısına yeniden servis sağlanır. Servis sağlayıcılar, bilgi içerik sağlayıcılarının isimlerini gösterir listeyi her ayın ilk iş günü Bakanlığa bildirir. Servis sağlayıcılar ile bilgi içerik sağlayıcıları, Bakanlıkça istendiği takdirde her türlü bilgi ve belgeyi vermekle yükümlüdür.

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Kapsamında Erişim Engelleme Kararı Verilemez

Yukarıda görüldüğü üzere, madde metninde “erişim engelleme” veya “erişim sağlayıcıları birliği” kavramlarına yer verilmemiştir. Dolayısıyla Ek madde 4 kapsamında hiçbir şekilde erişim engelleme kararı verilmesi mümkün değildir. Ayrıca böyle bir kararın erişim sağlayıcıları birliğine gönderilmesi için de yasal dayanak yoktur. Peki bazı savcılar 5846 Sayılı Kanun’un Ek 4. maddesi kapsamında niçin erişim engelleme kararı veriyor? Daha garibi, hukuki temeli olmayan bir karar verildiğinde erişim sağlayıcıları birliği neden bu kararı uyguluyor? Bunun birinci sebebi sanırım kanun yazma tekniğine aykırı olarak kötü yazılan kanun metinlerimizi. İkincisi ise birbiriyle uyumsuz ve sarih olmayan kanun metinlerinin yanlış yorumlanmasıdır.

Telif hakkı nedeniyle erişim engelleme konusunda kavram kargaşası yaratan konuya gelelim. İçerik sağlayıcı 5651 Sayılı Kanun’un 2. maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre “içerik sağlayıcı” kavramı internette yayınlanan bilgi veya veriyi üreten kişi demektir. Servis sağlayıcı ise “5846 Sayılı Kanun’daki Servis Sağlayıcı Kavramı” başlıklı makalemde detaylı açıkladığım üzere 5651 Sayılı Kanun kapsamında yer sağlayıcıları ifade etmektedir. Dolayısıyla 5846 Sayılı Kanun’un Ek 4. maddesi uyarınca uygulanabilecek tedbir erişim engelleme değildir. Telif hakkı ihlali yapan internet sitesinin servis (yer) sağlayıcısından servisin durdurulmasının istenmelidir. 5846 Sayılı Kanun’da erişim engelleme kararı verilmesi ve bu kararının ESB‘ye gönderilmesi gibi bir düzenleme olmadığı gibi böyle bir uygulama da yoktur.

Av. İlker ATAMER