Kripto Para Hukuku
Kripto paralar, kağıt paraların yerini almak ve dijital ortamda kullanılmak üzere geliştirilen bir ödeme aracıdır. Bu anlamda kripto para hukuku ise, dijital paraların diğer adıyla kripto paraların ortaya çıkmasıyla gündeme gelen bir kavramdır. Bitcoin ise blok zinciri (blockchain) teknolojisi üzerine kurulu bir elektronik ödeme aracıdır. Türkiye’de yasal düzenleme olmasa da, Bitcoin maddi değeri olan ve parasal olarak ifade edilebilen değerdir. Bu anlamda hukuken bir karşılığı bulunmaktadır. Örneğin bir başkasına ait Bitcoinlere cebir veya tehdit olarak kullanarak almaya çalışmak yağma suçudur. Benzer şekilde hileli yöntemler kullanarak ve aldatıcı davranışlarla bir kişinin Bitcoinlerini kandırarak almak dolandırıcılık suçu kapsamına girecektir. Bu itibarla her ne kadar dijital para hukuku ve Bitcoin hukuku anlamında mevzuatta boşluk bulunuyor olsa da parasal bir değer ifade ettiğinden kripto paralar başta bilişim hukuku anlamında olmak üzere şimdiden çeşitli hukuki meselelerde gündeme gelmeye başlamıştır.
Kripto Varlık İçerikli Sözleşmeler
Kripto para veya Bitcoin hukuku dendiğine akla gelen ilk kavram şüphesiz sözleşmelerdir. Bitcoin ve diğer elektronik paralar, parasal bir değer ifade etmektedirler. Dolayısıyla sözleşme serbestisi ilkesi çerçevesinde bir sözleşmede edim olarak belirlenebilirler. Örneğin bir satış sözleşmesinde bir malın, kripto para değeri karşılığında satılacağı hükme bağlanabilir. Aynı şekilde malın satış bedelinin bu anlamda kripto para ile ödenebileceği de kararlaştırılabilir. Hukuken bir sözleşmede kripto paranın bulunması sözleşmeyi bu anlamda geçersiz kılmaz. Bununla birlikte iki yönetmelik değişikliği dışında kripto para hukuku anlamında henüz Türkiye’de yasal düzenleme yapılmadığından yasal boşluklar ve hukuki riskler mevcuttur.
Kripto Paralar Konusunda Yasal Boşluklar
Ancak kripto para konusunda hiçbir yasal düzenleme yapılmayan ülkemizde kripto para içerikli bir sözleşmeler risklidir. Nitekim kanunda karşılığı bulunmayan bir değerle sözleşme yapılması bazı riskleri beraberinde getirecektir. Örneğin satış bedelinin veya kira bedelinin Bitcoin olarak belirlendiği bir sözleşme noterde nasıl onaylatılacaktır? Bu tür sözleşmelerde noter harcının ve damga vergisinin hesaplanmasında problem çıkacaktır. Bu itibarla sözleşmeye, edim olarak belirlenmiş kripto paranın TL karşılığının parantez içinde sözleşmeye yazılması gerekecektir. İkinci risk, vergi hukuku anlamındadır. Vergi mevzuatında da kripto paralar için hiç bir düzenleme yapılmamıştır. Bitcoin içerikli sözleşmelerde KDV ve damga vergisinin nasıl ödeneceği konusunda yasal boşluk mevcuttur. Üçüncü risk, kripto para olarak belirtilen sözleşmedeki edimin yerine getirilmemesi halinde ortaya çıkacaktır. Nitekim, icra ve iflas hukuku kapsamında krpito para değeri üzerinden nasıl icra takibi yapılacağı belirsizdir. Bu anlamda Bitcoin hukuku dendiğinde kuşkusuz ceza hukuku bağlantılı meseleyle de gündeme gelmektedir.
Kripto Para ve Ceza Hukuku
TCK’da veya diğer ceza hukuku mevzuatında kripto varlıklar için özel bir yasal düzenleme yapılmamıştır. Ancak, kripto varlıklar parasal bir değer ifade ettiğinden ve mal varlığı niteliği taşıdıklarından bunlara yönelik bilişim suçları işlenmesi mümkündür. Bitcoin hırsızlığı amacıyla bilişim sistemine girme ve bir kripto para cüzdanın şifresini hukuka aykırı ele geçirmek kripto para hırsızlığı denilen bir bilişim suçu teşkil etmektedir. Aynı şekilde kripto para cüzdanındaki paraları başka yere transfer etmek veya Bitcoin elde etmek amacıyla Bitcoin şantaj emaili gönderme şeklinde işlenen şantaj suçu şimdiden sık görülmeye başlanmış suç tipleridir. Hatta bu konuda özel bir suç tipi olarak Bitcoin şantaj suçu söz konusu olabilmektedir.
Aynı şekilde kripto para dolandırıcılığı ile Bitcoin dolandırıcılığı suçu online olarak işlenen internet dolandırıcılığı suçu tipleri arasında yer almaktadır. Türk Ceza Kanunu’nun malvarlığına yönelik suçlar kısmında düzenlenen suçlar bu anlamda başta gelmektedir. Kripto paraların hedef alındığı bazı suçlar olabileceği gibi bazı suçların işlenmesinde kripto paralar da kullanılabilmektedir. Ayrıca hırsızlık, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, video şantaj suçu ve yağma gibi mal varlığına yönelik suçlar işlenirken kripto paralar ve Bitcoin hedef alınabilir.
Son olarak, konunun kara para aklama ve yasadışı varlık transferi boyutlarına değindiğimiz kripto paralarda MASAK denetimi başlıklı yazımız olası bloke ve hesabı askıya alma tedbirleri hakkında detaylı bilgiler içermektedir. Ayrıca kripto varlık şirketlerinin MASAK yükümlüleri arasında alındığını da belirtelim.
