Bilişim Suçu Kavramı

Bilişim suçları veya diğer ismiyle siber suçlar bilişim sistemleri yoluyla ve/veya internet üzerinden işlenen suçlardır. Bu itibarla bir suçu siber suç haline getiren unsur, suçun bir bilişim sistemi yoluyla işlenmesidir. Bilişim sistemi kavramı ise bilgisayar, akıllı telefon gibi verileri otomatik işleyen cihazlardır. Siber suçun genel tanımı bu olmakla beraber, TCK’da “Bilişim Alanında Suçlar” başlığı altında bazı suçlara yer verilmiştir. Bunların bir kısmı bilişim sistemlerinin veya sistem içindeki verilerin hedef alındığı suçlardır. Diğer kısmı ise banka ve kredi kartlarının kötüye kullanılması suçlarıdır. Bu siber suçları genel ve özel olmak üzere ikili bir ayrıma tabi tutmak mümkündür. Bunların yanında “suç” olarak nitelenmesi her zaman mümkün olmayan siber zorbalık türü eylemler de genelde siber suçlarla birlikte anılmaktadır.

Bilişim Suçları Nelerdir

Genel bilişim suçu, siber sistemlerin vasıta olarak kullanıldığı her türlü suç tipini ifade eder. Örneğin şantaj suçu internet üzerinden işlenmişse bu da bir genel siber suç kapsamında olacaktır. Aynı şekilde internet yoluyla hakaret, bilişim sistemleri vasıtasıyla dolandırıcılık ve online şantaj gibi siber sistemler yoluyla işlenen ama doğrudan bilişim sistemini veya içindeki verileri hedef almayan suçları “genel” kategoride adlandırıyoruz.  Bilişim sisteminin veya verilerin doğrudan ve özellikle hedef alındığı suçlara ise “özel” kategorisinde değerlendiriyoruz. Bilişim sistemine girme suçu, sisteminin işleyişini bozma, sistemdeki verileri değiştirme veya yok etme gibi suçlar bu kategori altında yer almaktadır.  Yargıtay da verdiği çeşitli kararlarda bakımından “doğrudan” ve “dolaylı” olmak üzere bu suçları kategorileştirmiştir. Ancak bu tasnif yerine “özel” ve “genel” ayrımının daha doğru olduğu kanaatindeyiz. Zira, “doğrudan” olarak anılan suç tiplerinde fail özel olarak siber sistemi veya içindeki verileri hedef almaktadır.

I- Genel Bilişim Suçları

Genel bilişim suçları, TCK’nın “Bilişim Alanında Suçlar” başlığı altında düzenlenmemiş olan, dolayısıyla doğrudan bir sistemi ya da içindeki verileri hedef almayan ancak siber sistemlerin suçun işlenmesinde araç olarak kullanıldığı suçlardır. Bilişim sistemlerinin işlenmesinde araç olarak kullanıldığı internet yoluyla hakaret, internet yoluyla şantaj, internet dolandırıcılığı, özel hayatın gizliliğini ihlal, haberleşmenin gizliliğini ihlal, müstehcenlik, marka hakkına online tecavüz, kişisel verilerin kaydedilmesi ve ele geçirilmesi ve benzeri suçlar bu kategoriye girmektedir. Ayrıca internet suçları olarak adlandırılan ve internet yoluyla hakaret suçu gibi bazı suç tipleri de yine bu kapsamdadır. Son yıllarda yaygınlaşan Bitcoin dolandırıcılığı suçu suçu, forex dolandırıcılığı suçu ile internette işlenen evlilik vaadiyle dolandırıcılık suçu da bu kapsamdadır. Aynı şekilde Facebook, Whatsapp ve Skype şantaj suçları ve bir bütün olarak video şantaj suçu bilişim kategorisinde suçlardır. Son yıllarda yaygınlaşan siber fidye suçları ve de bilişim hırsızlığı suçu yine bu kapsama girmektedir.

II- Özel Bilişim Suçları

Özel bilişim suçları olarak adlandırdığımız suç tipi TCK madde 243 ve 244’te düzenlenmiş olan ve siber sistem ile sistem içindeki verilere yönelik olan suçlardır. Özel kategori siber suçları bu anlamda ikiye ayırarak incelemek mümkündür. Suçun hedefinin bilişim sisteminin kendisi mi yoksa içindeki veriler mi olduğuna göre bu ayrım yapılabilir.

A. Bilişim Sistemine Yönelik Suçlar

1. Bilişim Sistemine Hukuka Aykırı Girme

TCK madde 243’te düzenlenmiş olan bilişim sistemine hukuka aykırı girme suçu, sisteme girme hak ve yetkisi olmayan failin bilişim sistemine giriş yapmasıdır. Bu suçun oluşması için mutlaka sistemin şifresinin kırılması ve çeşitli yollarla aşılması şart değildir. Failin şifresini bildiği bir siber sisteme izinsiz şekilde girmesi de suçun oluşması için yeterlidir.

2. Bilişim Sistemini Engelleme veya Bozma

Bilişim sistemini engelleme veya bozma, TCK madde 244/1’de düzenlenmiş olan bir suç tipidir. Siber sistemi engelleme veya bozma suçunda, fail bilişim sisteminin çalışmasını ve işlevselliğini çeşitli yollarla devre dışı bırakmakta ve siber sistemin işleyişini durdurmaktadır. Bu suç tipi, mala zarar verme suçunun özel bir tipidir.

B. Bilişim Sistemindeki Verilere Yönelik Suçlar

Bilişim sistemindeki verileri yok etme ve değiştirme suçları TCK madde 244’ün ikinci fıkrasında düzenlemiş olan bilişim sistemindeki verileri yok etme veya değiştirme suçudur. Ancak birden fazla farklı eylemi tanımlayan bu suç tipinin daha iyi anlaşılması açısından eylemin niteliğine göre bu suçu aşağıdaki türlere ayırabiliriz.

1. Bilişim Sistemindeki Verileri Bozma

Bilişim sistemi içinde yer alan verilerin kısmen veya tamamen kullanılamaz hale getirilmesidir. Bu suç tipinde veriler tamamen yok edilmemekte ancak verilerin kullanılması imkanı ortadan kaldırılmaktadır.  Böylece verilerden beklenen fonksiyonunun yerine getirilmesi özelliği devre dışı bırakılmaktadır. Kısaca verileri bozma şeklinde ifade edilen bu suçun oluşabilmesi için sistemdeki verilerin zarar görmüş olması gerekir.

2. Bilişim Sistemindeki Verileri Yok Etme

Bilişim sistemi içindeki verilerin kısmen veya tamamen silinerek yok edilmesidir. Burada verilerin bozulması yani kullanılamaz hale getirilmesinden farklı olarak kaybedilmesi durumu söz konusudur. Ancak suçun oluşumu için verilerin bir daha ulaşılmayacak şekilde yok edilmesi veya çeşitli yazılımlarla verilerin kurtarılma imkanının olmaması şart değildir. Verilerin silinmesi tek başına suçun oluşumu için yeterlidir.

3. Bilişim Sistemindeki Verileri Değiştirme

Özel bilişim suçları arasında yer alan siber sistem içerisinde yer alan verilerin kısmen ya da tamamen niteliklerinin veya içeriklerinin değiştirilmesidir. Bu eylem tipinde verilerin silinmesi ya da bozulması söz konusu olmayıp sadece değiştirilmesi mevzu bahistir. Eğer değiştirilen verilerde bozulma veya yok olma meydana gelmişse “değiştirme” fiilinden söz etmek mümkün olmayacaktır.

4. Bilişim Sistemindeki Verileri Erişilmez Kılma

Bilişim sistemindeki verilerin bozulmadığı, yok edilmediği veya değiştirilmediği halde bir şekilde bu verilere erişimin kısmen veya tamamen engellenmesi durumudur. Örneğin bir veriye erişimin şifreye bağlanması verilere erişimi engellemeye uygun bir örnektir. Aynı şekilde, verilere erişimi teknik olarak engelleyen diğer durumlar da bu suç kapsamında değerlendirilebilir.

5. Bilişim Sistemindeki Verileri Başka Yere Gönderme

Bilişim istemi içerindeki verilerin kopyalama veya taşıma suretiyle bir başka bir ortama taşınmasıdır. Verilerin taşındığı yerin bir başka bilişim sistemi olması suçun oluşumu için şart değildir. Bir siber sistemdeki verilerin bir sunucuya taşınması veya bir diske ya da bir başka mecraya kopyalanması verilerin başka yere gönderilmesi suçuna örnek eylemlerdir.

6. Bilişim Sistemine Veri Ekleme

Bilişim sistemindeki verilerin değiştirilmediği veya yok edilmediği ancak sisteme yeni verilerin eklenmesi durumudur. Bir bilgisayara veya sunucuya var olmayan yeni verileri yerleştirmek bu suçların en tipik örneğidir. Burada önemli olan sistem içinde bulunan mevcut verilere daha önce orada olmayan yenilerinin eklenmesidir.

III. Banka ve Kredi Kartlarına Yönelik Suçlar

Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçu TCK’nın “bilişim suçları” başlığı altında düzenlendiğinden doğrudan siber suç niteliğinde bir suç tipidir. Bu suçun diğer adı kart dolandırıcılığı olup, söz konusu suç tipi hakkında daha detaylı bilgi için kredi kartı dolandırıcılığı başlıklı makalemiz incelenebilir.

1. Başkasına Ait Kredi veya Banka Kartını Kullanma

Bu ise bir başkasına ait kredi kartı veya banka kartının kullanılmasından ibaret bir suç tipidir. Kredi kartı bakımından suçun işlenmesi için kartın fiziki olarak elde bulundurulması zorunlu değildir. Kart bilgilerinin kullanılarak çıkar sağlanması da suçun oluşumu için yeterlidir.

2. Sahte Banka veya Kredi Kartı Üretme, Satma, Devretme, Satın Alma veya Kabul Etme

Bu suç, birkaç tür farklı etlemle işlenebilmektedir. Birincisi tamamen sahte bir şekilde kredi kartı veya banka kartı üretmedir. İkincisi ise üretilmiş mevcut bir sahte kartı satma, devretme, satın alma veya kabul etme eylemidir. Suça konu sahte bir banka veya kredi kartının, bir hesapla ilişkilendirilmesi suçun oluşumu bakımından zorunludur.  Hiçbir banka hesabıyla bağlantısı bulunmayan ve uyduruk bilgilerle üretilmiş bir kartla bu suçun işlenemez. Zira, bu tür bir kart, suç tanımındaki “sahte banka veya kredi kartı” olarak kabul görmeyecektir.

3. Sahte Bir Banka veya Kredi Kartını Kullanma

Sahte kredi veya banka kartı kullanma, kartın üretilmediği ancak sahte bir kartın kullanıldığı suç türüdür. Bu suç tipinde kartı satma, devretme, satın alma veya kabul etme eylemlerinin söz konusu değildir. Eylemin sadece sahte banka veya kredi kartını kullanmaktan ibaret bir suç tipidir. Kredi veya banka kartının sahte olarak üretilmesi veya üzerinde sahtecilik yapılmış olması zorunlu bir unsurdur.

Bilişim Suçlarının Cezası

Türk Ceza Kanunu’nda “bilişim” başlığı altında düzenlenmiş olan farklı suçlara farklı cezalar öngörülmüş ve bazı suç tipleri için de kanunda ağırlaştırıcı sebeplere yer verilmiştir. Bilişim suçlarının cezası 1 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası arasında belirlenmiştir. Ancak bu noktada özellikle TCK madde 244’e değinmek yerinde olacaktır. Zira ceza adaleti bakımından birbirinden farklı nitelikte olan eylemlerin tümüne aynı ceza aralığında cezalar öngörülmüştür.

Nitekim bir siber sistemdeki tüm verilerin yok edilmesi çok ağır nitelikte bir eylemdir. Ama bilişim sistemindeki verilere yeni verilerin eklenmesi ilki kadar ağır sonuçları olan bir eylem değildir. Ancak Türk Ceza Kanunu’nda her iki eylem tipine de aynı ceza baremi öngörülmüştür. Bir örnekle açıklayacak olursak, bir veritabanına girip tüm veritabanını yok eden bir kişi ile veritabanına girip, mevcut veritabanını bozmadan ona yeni veriler ekleyen fail bu madde kapsamında aynı yaptırımla karşı karşıya kalacaktır. Suçun işleniş biçimine göre hakimin ceza tayininde takdir hakkı vardır. Ancak, sonuç çok farklı sonuçları olan bambaşka eylemlere aynı cezanın öngörülmesi ceza adaleti sistemiyle bağdaşmaz.

Siber Suçları İhbar ve Şikayet

Bilişim Suçları Avukatı

Siber suç işlendiği iddiasıyla başlayan bir ceza soruşturmasında delillerin yorumlanması çok önemlidir. Ayrıca soruşturmanın sağlıklı ilerlemesi açısından mağdur ve şüpheli tarafların bilişim avukatlarıyla çalışmasının önemi yadsınamaz. Bilişim hukuku ve siber suçlar teknik ve spesifik bir hukuk dalıdır. Bu nedenle, bilişim konulu bir soruşturma veya kovuşturma süreci söz konusu olduğunda ifade vermeden önce bir bilişim avukatı ile birlikte hareket edilmesini tavsiye ediyoruz. Ya da en azından bir bilişim hukukçusundan danışmanlık hizmeti alınmasını öneriyoruz.

Av. İlker ATAMER