Bilişim Sistemi Nedir?

Bilişim sistemi en genel ve kısa tanımıyla verileri kaydedip otomatik şekilde işleyebilen cihazlardır. Bilişim hukuku alanında önemli bir konu olan bilişim suçları kavramının anlaşılması açısından bu tanım önem arzetmektedir. Zira dar anlamda bilişim suçları yalnızca bu tür sistemler söz konusu olduğunda işlendiği kabul edilebilen suçlardır. Bu itibarla bilişim sistemi nedir sorusuna cevap verilmesi ve kavramın tanımının yapılması yerinde olacaktır. Bu terimin tanımını bulmak için. kanuna baktığımızda madde metinlerde herhangi bir tanım veya açıklama görememekteyiz.

Nitekim 765 sayılı eski Türk Ceza Kanunu’nda bu kavramın kendisine açıkça yer verilmemiş ancak bunun yerine kanunun 525. maddesine “bilgileri otomatik olarak işleme tabi tutmuş bir sistem” ifadesi eklenmişti. Dolayısıyla eski TCK bilişim sistemi ifadesi yerine bunun kısa ve eksik açıklamasını içermekteydi. Benzer şekilde 2005 yılında yürürlüğe giren yeni TCK’da da bu kavramın tanımına yer verilmemiştir. Ancak eski Türk Ceza Kanunu’ndan farklı olarak yeni Türk Ceza Kanunu’nun 243. maddesinin gerekçesinde bu kavramın tanımı yapılmıştır.

Bilişim Sisteminin Tanımı

TCK’da bilişim suçlarını düzenleyen maddelerde bu terimin anlamı konusunda açık bir tanım mevcut değilse de TCK’nın 243. maddesinin gerekçesinde bu kavram şu şekilde tanımlanmıştır. “Verileri toplayıp yerleştirdikten sonra bunları otomatik işlemlere tabi tutma olanağı veren manyetik sistemler”. Bu tanım önemlidir zira bir cihazın bilişim sistemi özelliği taşıyıp taşımadığına işte bu tanıma göre karar verilmektedir. Yargıtay ve diğer alt ve orta dereceli mahkemeler bir suçun dar anlamda bilişim suçu olup olmadığına da yine bir sistemin bu kapsama girip girmediğine göre karar verilecektir.

Ancak kanundaki bu tanımın kusursuz bir tanım olduğunu söylemek mümkün değildir. Zira SSD teknolojisi çıkmadan evvel veri kaydeden cihazların tümü zaten manyetikti ve manyetik olmak bu anlamda tanıma girebilecek ayırt edici bir özellik değildi. İkincisi Solid State Disk (SSD) denilen disk teknolojisi her ne kadar hala manyetik parçalar içerse de kayıt özelliği manyetik değildir. Dolayısıyla bu tanımın artık güncelliğini yitirdiğini söylemek mümkündür. Daha sade, güncel ve anlaşılır bir tanım yapmak gerekirse, bilişim sistemini “verileri kaydeden ve kaydedilen verileri otomatik işleyen sistem” olarak tanımlayabiliriz.

Bilişim Sisteminin Özellikleri

Yukarıdaki tanımı baz alarak ve manyetiklik özelliğini gözardı ederek bilişim sistemlerinin iki temel özelliğinin olduğunu ve bir cihazın bu iki özelliği aynı anda taşıması halinde bu tanım kapsamına gireceğini söylememiz mümkündür. Bu temel özellikler şunlardır:

1. Verileri kaydetme

Veri kaydetme esasen veri depolamadır. Bu da bir sisteme verilerin kaydedilmesi anlamına gelmektedir.

2. Verileri otomatik işlemlere tabi tutma

Otomatik işleme tabi tutmadan anlaşılması gereken ise verilerin otomatik komutlarla işlenmesidir.

Örnekler

Bilgisayarlar, sunucular, tabletler, akıllı telefonlar birer bu tanım kapsamına giren sistemlerdir. Bununla birlikte hard diskler tek başına bu tanımın kapsamına girmemektedir. Zira her ne kadar veri kaydetme ve manyetik olma özellikleri taşısalar da hard disklerin verileri otomatik işleme tabi tutma özellikleri yoktur. Öte yandan hard diski olmayan bir laptop bilgisayarın de bilişim sistemi özelliği taşıdığı söylenemez. Nitekim verileri otomatik işliyor olsa bile verilerin kaydedilebileceği bir hard disk barındırmıyorsa böyle bir cihaz o haliyle bilişim sistemi kabul edilemez.

Bilişim Suçlarındaki Önemi

Bilişim sisteminin tanımı özellikle bilişim suçu türleri bakımından önem arz etmektedir. Zira TCK 243 ve 244’te yazılı bilişim suçları, bu tür sistemlere veya bu sistemlerin içindeki verileri yönelik işlenmektedir. Dolayısıyla bir bilişim suçundan söz edebilmemiz için öncelikle bu tür bir sisteminin yani cihazın varlığı gerekmektedir. Suçun yasal unsurlarının tespiti ve oluşup oluşmadığının tespiti bakımından bu tanımın içeriği kuşkusuz ilk bakılacak unsurdur. Örneğin eksi tip “bas-konuş” olarak tabir edilen ve işletim sistemi barındırmayan tuşlamalı telefonlar bilişim sistemi niteliği taşımazken, iOS veya Android işletim sistemi içeren modern cep telefonları bu tür sistemler kapsamına girmektedir.

Bilişim Sisteminin Özellikleri

Bilişim sistemi niteliği taşıyan cihazlar, içine veri yazılabilen ve bu verileri işleyebilen cihazlardır. Bilgisayar, laptop, tablet, akıllı cep telefonu ve sunucu (server) bu anlamda akla gelen ilk sistemlerdir. Peki bir internet sitesi bu tür bir sistem sayılabilir mi? Hayır. İnternet siteleri esasen bilişim sistemi olan sunucular içinde yer alan verilerdir. Dolayısıyla internet siteleri sistem değil veri niteliği taşır. Ancak bir siteye hukuka aykırı şekilde girildiğinde sunucuya da girilmiş olmaktadır. Dolayısıyla her ne kadar siteler veri niteliği taşısa da siteye yapılan izinsiz girişler bilişim sistemine girme suçu oluşturacaktır.

Bu itibarla sistem kavramı ile içindeki veriyi birbirinden ayırmak gerekir. Nitekim Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmiş olan bilişim suçları temelde ikiye ayrılmaktadır. Bunlar bilişim sistemine yönelik suçlar ve verilere yönelik suçlar olmak üzere iki farklı türdedir. Söz konusu suçları bilişim suçları başlıklı yazımızda detaylı şekilde incelediğimiz için bu yazımızda bunların detayına girmiyoruz.