Banka Sırrı

Bank sırrı bir bankaya ve bankanın müşterilerine ait gizli kalmasında fayda bulunan ve kamuya açık olmayan bilgilerdir. Bankacılık Kanunu sır kavramını açıkça tanımlamasa da kanunun sistematiğinden anlaşıldığı üzere banka sırrı hem bankanın kendi bilgilerini hem de müşteri bilgilerini kapsamaktadır. Dolayısıyla müşteri sırları da banka sırrı kavramına dahildir. İki sır arasındaki temel fark kuşkusuz birisinin bankaya diğerinin müşteriye ait sırlar olmasıdır. Bunun yanında banka sırrı her zaman mevcut olan bir sır niteliği taşırken müşteri sırrı ancak banka ve müşteri arasında müşteri ilişkisi kurulduktan sonra oluşmaktadır. Zira Bankacılık Kanunu, gerçek ve tüzel kişilere ait verilerin bankalarla müşteri ilişkisi kurulduktan sonra müşteri sırrı haline geleceğini ifade etmiştir.

Banka Sırrı Olmayan Bilgiler

Müşteri sırrı yalnızca müşterilik ilişkisi başladıktan sonra oluşacağından bir gerçek veya tüzel kişi bankanın müşteri olmamışsa müşteri sırrından söz edilemeyecektir. İkinci olarak kanun, banka sırrı ve müşteri sırrı gizli bilgi kabul ettiğine göre bankaya veya müşteriye ait olmayan üçünü gerçek veya tüzel kişilere ait bilgiler banka sırrına dahil olmayacaktır. Örneğin bankaların kullandığı Findeks raporu, çek raporu gibi bilgiler Findeks şirketinin yorum ve analizi niteliği taşıdığından banka sırrına dahil değildir. Üçüncüsü, kamuya açık bilgiler de zaten doğası gereği sır niteliği taşımadıklarından banka sırrı kavramına dahil olmaları mümkün değildir. Örneğin bir şirketin ünvanı, ortak bilgileri, ticaret sicil numarası, adresi gibi bilgiler zaten ticaret odaları ve ticaret sicil gazetesi gibi platformalarda kamuya açık şekilde paylaşıldığı için bunlar sır niteliği taşımaz. Kamuya açık bir bilginin bankanın bilgisayarlarıda bulunması da aleni bir bilgiyi banka sırrı yapmayacaktır. Dolayısıyla kamuya açık olan ve herkesin edilebildiği Findeks risk ve çek raporları bu anlamda da banka sırrına dahil olmayacaktır.

Bankacılık Sırrı Suçları

Yukarıda açıklandığı banka sırrı hem bankanın kendi bilgilerini hem müşteri bilgilerini içermektedir. Bu bilgilerin ve daha net bir ifadeyle bu sırların açıklanması ise hem Türk Ceza Kanunu’nda hem de Bankacılık Kanunu’nda suç olarak tanımlanmıştır. Tüzel kişilerden oluşan kurumsal müşterilerde herhangi bir kişisel veri durumu söz konu olmayacaktır ancak bireysel müşterilerin bilgilerinin açıklanması ayrıca kişisel verilerin korunmasına ilişkin suçlarını gündeme getirebilecektir. Dolayısıyla eğer kurumsal bir müşterinin veya bakanın sırları ifşa olunmuşsa Bankacılık Kanunu madde 159 ve TCK madde 239’da düzenlenmiş suçlar söz konusu olacakken, eğer bireysel bir müşterinin sırrı paylaşılmış ise bu durumunda bu iki suça ek olarak ayrıca TCK 136’da düzenlenen kişisel verilerin kaydedilmesi ve ele geçirilmesi suçları söz konusu olabilecektir. Banka sırlarına ilişkin bu suçlar aşağıda detaylı şekilde incelenmiştir.

Bankacılık Kanunu

Bankacılık Kanunu’nun 73. maddesi bankalardaki yaptıkları görevleri nedeniyle bankalara veya bankanın müşterilerine ait sırları öğrenen kişilerin, yetkili mercilerden dışında bir başkasına bu sırları açıklayamayacağını öngörmüştür. Ayrıca banka çalışanı işte çıkma, çıkartılma veya emekli olma gibi sebeplerle görevlerinden ayrılsa bile bu yükümlülük iş ilişkisinin sona ermesinden sonra da devam edecektir. Ayrıca Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında müşterinin onayı alınsa bile müşterinin talebi veya talimatı olmaksızın müşteri bilgilerinin üçüncü kişilerle paylaşılamayacağı kanunda açıkça ifade edilmiştir.

Banka Sırrını Açıklamanın Cezası

Bankacılık Kanunu madde 159 ise bu bankacılık sırrını koruma yükümlülüğüne uymayanlar için 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 1.000 günden 2.000 güne kadar adli para cezası öngörmüştür. Ayrıca bu suçun oluşması için banka sırrı paylaşımını illa banka görevlilerinin yapması şart olmayıp banka ve müşterilere ait sırları açıklayan üçüncü kişiler hakkında aynı ceza öngörülmüştür. Ancak sırrı açıklayan kişi banka görevlisi ise, söz konusu cezalara ek olarak en az 2 yıl veya daha uzun süre ya da sürekli olarak bankalarda çalışma yasağı getirilebilecektir. Eğer bana ve müşteri sırları maddi çıkar sağlamak amacıyla açıklamış ise bu durumda bu cezalar 1/6 oranında artırılacaktır.

TCK 239 – Bankacılık Sırrı veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi veya Belgeleri Açıklama

Türk Ceza Kanunu yukarıda incelenen Bankacılık Kanunu’daki suçu kapsayacak şekilde madde 239 ayrı bir suç düzenlemesi içermektedir. Buna göre sıfatı, görevi veya mesleği nedeniyle ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgeleri yetkisiz kişilere veren veya ifşa eden kişilere 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezası öngörülmüştür. Bu suç tanımı esasen Bankacılık Kanunu’daki suç tanımını birebir kapsamakta buna ek olarak ve ondan farklı olarak ticari sırrı da içermektedir. 2004 yılında TBMM’de kabul edilen TCK’nın 239. maddesi banka ve müşteri sırlarını açıklamayı suç sayarken 2005 yılında kabul edilen Bankacılık Kanunu ile aynı suç neden tekrar düzenlenmiştir anlaşılamamaktadır. İki suç tipi birkaç detay dışında tanımı itibariyle hemen hemen aynıdır.

TCK 136 – Kişisel Verileri Ele Geçirme, Verme veya Yayma Suçu

TCK madde 136’daki kişisel veri suçu da özellikle bireysel müşterilerin kişisel verilerinin ele geçirilmesi veya paylaşışması gibi durumlarda günceme gelebilecek diğer bir suç tipidir. Kişisel verileri, hukuka aykırı olarak bir başkasına verme, yayma veya ele geçirme suçu için TCK’da öngörülen ceza ise 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasıdır. Suçun al ve üst sınırı bakımından bu suçun cezasının yukarıda incelenen iki suç tipinden de daha yüksek olduğunu söylemek mümkündür. Dolayısıyla bir bankanın bireysel müşterisine ait sır niteliğindeki kişisel veriler açıklanmışsa bu durumda TCK 44’teki fikri içtima hükümleri gereği en yüksek ceza içeren kişisel verileri ele geçirme ve verme suçundan hüküm verilmesi gerekecektir.

Uygulama

Uygulamada zimmet suçu ile birlikte banka çalışanlara aleyhine en çok ceza davası açılan suç tipi banka sırrını açıklama suçudur. Nitekim yatırım danışmanlığı dolandırıcılığı, kripto yatırım dolandırıcılığı ve Forex dolandırıcılığı suçu başta olmak üzere bazı dolandırıcılık suçlarında banka sırrı niteliğindeki müşteri bilgileri kullanılmaktadır. Dolandırıcıların anlaştığı bazı banka çalışanları hesaplarında yüksek miktarda para olan müşterilerin bilgilerini iletişim bilgileriyle birlikte dolandıcılara satmakta ve bu sayede dolandırıcılar hesabında para olan kişilere telefonla ulaşıp dolandırıcılık yapmaktadır. Uygulamada ayrıca banka sırrı niteliği taşımayan bilgiler açıkladıkları halde hakkında savcılık soruşturması ve ceza davası açılan kişiler de bulunmaktadır. Finansal suç sayılabilecek bu suçlar teknik olduğundan bu suç nedeniyle hakkında işlem yapılan kişilerin müfettişe veya polise ifade dahi vermeden uzman bir avukatta hukuki destek alması yerinde olacaktır.