Bilişim sistemi nedir?

Bilişim hukuku alanında önemli bir konu olan bilişim suçları kavramının anlaşılması açısından her şeyden önce bilişim sistemi nedir sorusuna cevap verilmesi ve kavramın tanımının yapılması yerinde olacaktır. 765 sayılı eski Türk Ceza Kanunu’nda bu kavramın tanımına açıkça yer verilmemişti ancak kanunun 525. maddesinde söz konusu kavram, “bilgileri otomatik olarak işleme tabi tutmuş bir sistem” olarak tanımlanmıştı. Benzer şekilde 2005 yılında yürürlüğe giren yeni TCK’da da bilişim sisteminin tanımına yer verilmemiştir.

Bilişim Sisteminin Tanımı

Ancak eski Türk Ceza Kanunu’ndan farklı olarak yeni Türk Ceza Kanunu’nun gerekçesinde bu kavramın tanımı yapılmıştır.  Bilişim suçlarını düzenleyen maddelerde bu terimin anlamı konusunda bir tanım mevcut değilse de TCK’nın 243. maddesinin gerekçesinde bu kavram şu şekilde tanımlanmıştır. “Verileri toplayıp yerleştirdikten sonra bunları otomatik işlemlere tabi tutma olanağını veren manyetik sistemler”.

Ancak kanundaki bu tanımın kusursuz bir tanım olduğunu söylemek mümkün değildir. Zira SSD teknolojisi çıkmadan evvel veri kaydeden cihazların tümü zaten manyetikti ve manyetik olmak bu anlamda tanıma girebilecek ayırt edici bir özellik değildi. İkincisi Solid State Disk (SSD) denilen disk teknolojisi her ne kadar hala manyetik parçalar içerse de kayıt özelliği manyetik değildir. Dolayısıyla bu tanımın artık güncelliğini yitirdiğini söylemek mümkündür. Daha sade, güncel ve anlaşılır bir tanım yapmak gerekirse, bilişim sistemini “verileri kaydeden ve kaydedilen verileri otomatik işleyen sistem” olarak tanımlayabiliriz.

Bilişim Sisteminin Özellikleri

Yukarıdaki tanımı baz alarak ve manyetiklik özelliğini bilişim sistemlerinin üç temel özelliğinin olduğunu ve bir cihazın bu üç özelliği aynı anda taşıması halinde bu tanım kapsamına gireceğini söylememiz mümkündür. Bu özellikler şunlardır:

1. Veri kaydetme
2. Verileri otomatik işlemlere tabi tutma yani verileri işleme

Örnekler

Bilgisayarlar, sunucular, tabletler, akıllı telefonlar birer bu tanım kapsamına giren sistemlerdir. Bununla birlikte hard diskler bu tanıma girmemektedir. Zira her ne kadar veri kaydetme ve manyetik olma özellikleri taşısalar da verileri otomatik işleme tabi tutma özellikleri yoktur. Öte yandan hard iski olmayan bir laptop bilgisayarın de bilişim sistemi özelliği taşıdığı söylenemez. Nitekim verileri otomatik işliyor olsa bile verilerin kaydedilebileceği bir hard disk barındırmıyorsa böyle bir cihaz o haliyle bilişim sistemi kabul edilemez.

Bilişim Suçlarındaki Önemi

Bilişim sisteminin tanımı özellikle bilişim suçu türleri bakımından önem arz etmektedir. Zira TCK 243 ve 244’te yazılı bilişim suçları, bilişim sistemlerine veya bu sistmelerin içindeki verileri yönelik işlenmektedir. Dolayısıyla bir bilişim suçundan söz edebilmemiz için öncelikle bir bilişim sisteminin varlığı gerekmektedir. Suçun yasal unsurlarının tespiti ve oluşup oluşmadığının tespiti bakımından bu tanımın içeriği kuşkusuz ilk bakılacak unsurdur. Örneğin eksi tip “bas-konuş” olarak tabir edilen ve işletim sistemi barındırmayan tuşlamalı telefonlar bilişim sistemi niteliği taşımazken, iOS veya Android işletim sistemi içeren modern cep telefonları bilişim sistemi özelliği taşımaktadır. Bu iki telefon türünün hangisinin bilişim sistemi taşıdığına işte bu tanıma göre karar verilmektedir.

Bilişim Sisteminin Özellikleri

Bilişim sistemi niteliği taşıyan cihazlar, içine veri yazılabilen ve bu verileri işleyebilen cihazlardır. Bilgisayar, laptop, tablet, akıllı cep telefonu ve sunucu (server) bu anlamda akla gelen ilk bilişim sistemleridir. Peki bir internet sitesi bilişim sistemi sayılabilir mi? Hayır. İnternet siteleri esasen bilişim sistemi (sunucu) içinde yer alan verilerdir. Bilişim sistemi ile içindeki veriyi birbirinden ayırmak gerekir. Nitekim Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmiş lan bilişim suçları temelde ikiye ayrılmaktadır. Bunlar bilişim sistemine yönelik suçlar ve verilere yönelik suçlar olmak üzere iki farklı türdedir. Söz konusu suçları bilişim suçları başlıklı yazımızda detaylı şekilde incelediğimiz için bu yazımızda bunların detayına girmiyoruz.