Vasi ve Vesayet nedir?

Vasi ve vasi tayini tanımına geçmeden önce vesayet konusuna değinmek yerine olacaktır. Vesayet, reşit olmamış küçüklerin veya yasal hakları kısıtlanmış olan kısıtlıların haklarının korunmasını ve hukuken temsil edilmesini sağlayan ve kamu görevi sayılan bir kurumdur. Özünde farklı olsalar da hukuki temsil ve sorumluluk anlamında vesayet ve velayet kurumları birbirine çok benzemektedir. Nasıl ki bir çocuğu velisi temsil ediyorsa, vesayet altındaki kişinin yasal temsilicisi de vasi olmaktadır.

Vasi atanması ne demek?

Vasi, en basit anlamıyla reşit olmamış küçükler ile kanuni hakları kısıtlanmış kişilere mahkemece atanan yasal temsilcidir. Daha kolay anlaşılması açısından vasiyi, yasal hakları kısıtlanmış kişiler için “veli” görevi gören kişi olarak tanımlayabiliriz. Vasi tayini ise, kanundaki şartların oluşması durumunda kişiye mahkeme tarafından yasal temsilci atanması durumudur.

Vasi tayini gerektiren durumlar nelerdir?

Vasi tayini veya bir başka ifadeyle vasi atama sebepleri temel olarak iki durumda söz konusu olabilir. Bunlarından birincisi yaş küçüklüğü ikincisi ise kısıtlılık halidir. Kanunda belirtilen bu haller sınırlı sayıdadır ve bu sebepler dışında başka herhangi bir sebeple vasi tayini yapılamaz. Dolayısıyla kişinin rızası olsa dahi eğer durumu kanundaki şartlardan birisine uymuyorsa vasi tayini hukuken mümkün olmayacaktır.

A) Yaş Küçüklüğü Nedeniyle Vasi Atanması

Reşit olmayan küçüklerin normal şartlarda kanuni temsilcisi velidir. Ancak herhangi sebeple velisi bulunmayan çocuklara kanunen zorunlu olarak vasi atanır. Bu itibarla yaş küçüklüğü kanunen zorlu vasi atama sebebidir. Anne ve babası vefat eden çocuklara aile hukuku mevzuatı çerçevesinde vasi atanması bu kapsama girmektedir.

B) Kısıtlılık Kararı

Vasi tayini gerektiren ikinci hal ise yasal kısıtlılık halidir. Kısıtlanmayı gerektiren haller ise Medeni Kanun’da tek sayılmıştır. Buna göre aşağıdaki durumlarda kısıtlama ve vasi atanması istenebilecektir.

• Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı
• Alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı
• Kötü yaşam tarzı
• Kötü  yönetim
• Savurganlık
• Hapis Cezası
• Kişinin kendi talebi

Vasi tayini nasıl yapılır?

Vasi tayini için Sulh Hukuk Mahkemesinde vasi tayini dilekçesi ile dava açmak gerekir. Vasi ataması konusunda kesin sonuç almak ve davanın reddedilmesi adına bu konuda uzman bir avukat ile çalışmak her zaman tavsiye edilmektedir.

Vasi nasıl seçilir?

Eğer mümkünse vesayet altına alınacak kişinin veya onun anne ve babasının göstereceği kişiler vasi olarak atanır. Ancak vasi ataması yapacak hakim, vasinin vesayet altındaki kişiyi temsil etmesi ve onun haklarını koruması açısından yerleşim yerine yakın bir kişiyi tercih edecektir. Ayrıca vasi tayini bakımından vasi atanacak kişinin rızası da önemli bir kriterdir.

Kimler vasi olamaz?

Reşit olmayanlar, kısıtlılar, kamu hizmetinden yasaklı olanlar, haysiyetsiz bir yaşam sürenler ve vesayet alınacak kişi ile arasında çıkar çatışması olanlar vasi olamaz. Bu itibarla vasilik görevi için gönüllü olsa dahi, vasi adayının vasi olmaya engel bir durumu varsa vasi olarak atanamayacak ve hakim tarafından bir başka alternatif vasi ataması yapılacaktır.

Vasi, kısıtlının mallarını satabilir mi?

Hayır. Eğer taşınır mal satılacaksa bunun için vesayet makamı olan mahkemenin talimat vermesi ve açık artırma veya pazarlıkla satış sürecinin başlatılması gerekir. Eğer kısıtlı kişinin taşınmaz malı örneğin evi veya arsası satılacaksa, vesayet makamı olan mahkeme satışı yapabilmesi vasi dışında bir kişiyi görevlendirmesi gerekir ve satış sonrası de işlemi onaylaması gerekir.